ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ, ਭਗਵਾਨ ਹਨੁਮਾਨ ਜੀ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਦਾ ਗੁਣਗਾਣ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਭਗਤੀ ਰਚਨਾ ਹੈ। 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਮਹਾਨ ਸੰਤ ਤੁਲਸੀਦਾਸ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਇਸ ਚਾਲੀਸਾ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਨਾਲ ਪਾਠ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਦਾ ਮਹੱਤਵ
ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਕਈ ਪੱਧਰਾਂ ‘ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਭਗਵਾਨ ਹਨੁਮਾਨ ਜੀ ਪ੍ਰਤੀ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਸਮਰਪਣ ਦਾ ਭਾਵ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਇਹ ਚਾਲੀਸਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਾਧਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਪਾਉਣ ਦੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਦੇ ਪੜਾਅ
ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 40 ਪੜਾਅ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਹਨੁਮਾਨ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਵੀਰਤਾਪੂਰਨ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਟੁੱਟ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਵਯ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸ਼੍ਰੀ ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ – Hanuman Chalisa in Punjabi
ਦੋਹਾ
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੁ ਚਰਣ ਸਰੋਜ ਰਜ, ਨਿਜ ਮਨ ਮੁਕੁਰ ਸੁਧਾਰ |
ਬਰਨੌ ਰਘੁਵਰ ਬਿਮਲ ਜਸੁ , ਜੋ ਦਾਯਕ ਫਲ ਚਾਰਿ |
ਬੁਦ੍ਧਿਹੀਨ ਤਨੁ ਜਾਨਿ ਕੇ , ਸੁਮਿਰੌ ਪਵਨ ਕੁਮਾਰ |
ਬਲ ਬੁਦ੍ਧਿ ਵਿਦ੍ਯਾ ਦੇਹੁ ਮੋਹਿ ਹਰਹੁ ਕਲੇਸ਼ ਵਿਕਾਰ ||
ਚੌਪਾਈ
ਜਯ ਹਨੁਮਾਨ ਗਿਆਨ ਗੁਨ ਸਾਗਰ, ਜਯ ਕਪੀਸ ਤਿੰਹੁ ਲੋਕ ਉਜਾਗਰ || ੧ ||
ਰਾਮਦੂਤ ਅਤੁਲਿਤ ਬਲ ਧਾਮਾ ਅੰਜਨਿ ਪੁਤ੍ਰ ਪਵਨ ਸੁਤ ਨਾਮਾ || ੨ ||
ਮਹਾਬੀਰ ਬਿਕ੍ਰਮ ਬਜਰੰਗੀ ਕੁਮਤਿ ਨਿਵਾਰ ਸੁਮਤਿ ਕੇ ਸੰਗੀ || ੩ ||
ਕੰਚਨ ਬਰਨ ਬਿਰਾਜ ਸੁਬੇਸਾ, ਕਾਨ੍ਹਨ ਕੁਣ੍ਡਲ ਕੁੰਚਿਤ ਕੇਸਾ || ੪ ||
ਹਾਥ ਬ੍ਰਜ ਔ ਧ੍ਵਜਾ ਵਿਰਾਜੇ ਕਾਨ੍ਧੇ ਮੂੰਜ ਜਨੇਊ ਸਾਜੇ || ੫ ||
ਸ਼ੰਕਰ ਸੁਵਨ ਕੇਸਰੀ ਨਨ੍ਦਨ ਤੇਜ ਪ੍ਰਤਾਪ ਮਹਾ ਜਗ ਬਨ੍ਦਨ || ੬ ||
ਵਿਦ੍ਯਾਵਾਨ ਗੁਨੀ ਅਤਿ ਚਾਤੁਰ ਰਾਮ ਕਾਜ ਕਰਿਬੇ ਕੋ ਆਤੁਰ || ੭ ||
ਪ੍ਰਭੁ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸੁਨਿਬੇ ਕੋ ਰਸਿਯਾ ਰਾਮਲਖਨ ਸੀਤਾ ਮਨ ਬਸਿਯਾ || ੮ ||
ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮ ਰੂਪ ਧਰਿ ਸਿਯੰਹਿ ਦਿਖਾਵਾ ਬਿਕਟ ਰੂਪ ਧਰਿ ਲੰਕ ਜਰਾਵਾ || ੯ ||
ਭੀਮ ਰੂਪ ਧਰਿ ਅਸੁਰ ਸੰਹਾਰੇ ਰਾਮਚਨ੍ਦ੍ਰ ਕੇ ਕਾਜ ਸਵਾਰੇ || ੧੦ ||
ਲਾਯੇ ਸਜੀਵਨ ਲਖਨ ਜਿਯਾਯੇ ਸ਼੍ਰੀ ਰਘੁਬੀਰ ਹਰਸ਼ਿ ਉਰ ਲਾਯੇ || ੧੧ ||
ਰਘੁਪਤਿ ਕੀਨ੍ਹਿ ਬਹੁਤ ਬੜਾਈ ਤੁਮ ਮਮ ਪ੍ਰਿਯ ਭਰਤ ਸਮ ਭਾਈ || ੧੨ ||
ਸਹਸ ਬਦਨ ਤੁਮ੍ਹਰੋ ਜਸ ਗਾਵੇਂ ਅਸ ਕਹਿ ਸ਼੍ਰੀਪਤਿ ਕਣ੍ਠ ਲਗਾਵੇਂ || ੧੩ ||
ਸਨਕਾਦਿਕ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਦਿ ਮੁਨੀਸਾ ਨਾਰਦ ਸਾਰਦ ਸਹਿਤ ਅਹੀਸਾ || ੧੪ ||
ਜਮ ਕੁਬੇਰ ਦਿਗਪਾਲ ਕਹਾੰ ਤੇ ਕਬਿ ਕੋਬਿਦ ਕਹਿ ਸਕੇ ਕਹਾੰ ਤੇ || ੧੫ ||
ਤੁਮ ਉਪਕਾਰ ਸੁਗ੍ਰੀਵਹਿੰ ਕੀਨ੍ਹਾ ਰਾਮ ਮਿਲਾਯ ਰਾਜ ਪਦ ਦੀਨ੍ਹਾ || ੧੬ ||
ਤੁਮ੍ਹਰੋ ਮਨ੍ਤ੍ਰ ਵਿਭੀਸ਼ਨ ਮਾਨਾ ਲੰਕੇਸ਼੍ਵਰ ਭਯੇ ਸਬ ਜਗ ਜਾਨਾ || ੧੭ ||
ਜੁਗ ਸਹਸ੍ਰ ਜੋਜਨ ਪਰ ਭਾਨੁ ਲੀਲ੍ਯੋ ਤਾਹਿ ਮਧੁਰ ਫਲ ਜਾਨੁ || ੧੮ ||
ਪ੍ਰਭੁ ਮੁਦ੍ਰਿਕਾ ਮੇਲਿ ਮੁਖ ਮਾੰਹਿ ਜਲਧਿ ਲਾੰਘ ਗਯੇ ਅਚਰਜ ਨਾਹਿੰ || ੧੯ ||
ਦੁਰ੍ਗਮ ਕਾਜ ਜਗਤ ਕੇ ਜੇਤੇ ਸੁਗਮ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਤੁਮ੍ਹਰੇ ਤੇਤੇ || ੨੦ ||
ਰਾਮ ਦੁਵਾਰੇ ਤੁਮ ਰਖਵਾਰੇ ਹੋਤ ਨ ਆਗਿਆ ਬਿਨੁ ਪੈਸਾਰੇ || ੨੧ ||
ਸਬ ਸੁਖ ਲਹੇ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਸਰਨਾ ਤੁਮ ਰਕ੍ਸ਼ਕ ਕਾਹੇਂ ਕੋ ਡਰਨਾ || ੨੨ ||
ਆਪਨ ਤੇਜ ਸਮ੍ਹਾਰੋ ਆਪੇ ਤੀਨੋਂ ਲੋਕ ਹਾੰਕ ਤੇ ਕਾੰਪੇ || ੨੩ ||
ਭੂਤ ਪਿਸ਼ਾਚ ਨਿਕਟ ਨਹੀਂ ਆਵੇਂ ਮਹਾਬੀਰ ਜਬ ਨਾਮ ਸੁਨਾਵੇਂ || ੨੪ ||
ਨਾਸੇ ਰੋਗ ਹਰੇ ਸਬ ਪੀਰਾ ਜਪਤ ਨਿਰੰਤਰ ਹਨੁਮਤ ਬੀਰਾ || ੨੫ ||
ਸੰਕਟ ਤੇ ਹਨੁਮਾਨ ਛੁੜਾਵੇਂ ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਧ੍ਯਾਨ ਜੋ ਲਾਵੇਂ || ੨੬ ||
ਸਬ ਪਰ ਰਾਮ ਤਪਸ੍ਵੀ ਰਾਜਾ ਤਿਨਕੇ ਕਾਜ ਸਕਲ ਤੁਮ ਸਾਜਾ || ੨੭ ||
ਔਰ ਮਨੋਰਥ ਜੋ ਕੋਈ ਲਾਵੇ ਸੋਈ ਅਮਿਤ ਜੀਵਨ ਫਲ ਪਾਵੇ || ੨੮ ||
ਚਾਰੋਂ ਜੁਗ ਪਰਤਾਪ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਹੈ ਪਰਸਿਦ੍ਧ ਜਗਤ ਉਜਿਯਾਰਾ || ੨੯ ||
ਸਾਧੁ ਸੰਤ ਕੇ ਤੁਮ ਰਖਵਾਰੇ। ਅਸੁਰ ਨਿਕੰਦਨ ਰਾਮ ਦੁਲਾਰੇ || ੩੦ ||
ਅਸ਼੍ਟ ਸਿਦ੍ਧਿ ਨੌ ਨਿਧਿ ਕੇ ਦਾਤਾ। ਅਸ ਬਰ ਦੀਨ੍ਹ ਜਾਨਕੀ ਮਾਤਾ || ੩੧ ||
ਰਾਮ ਰਸਾਯਨ ਤੁਮ੍ਹਰੇ ਪਾਸਾ ਸਦਾ ਰਹੋ ਰਘੁਪਤਿ ਕੇ ਦਾਸਾ || ੩੨ ||
ਤੁਮ੍ਹਰੇ ਭਜਨ ਰਾਮ ਕੋ ਪਾਵੇਂ ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੇ ਦੁਖ ਬਿਸਰਾਵੇਂ || ੩੩ ||
ਅਨ੍ਤ ਕਾਲ ਰਘੁਬਰ ਪੁਰ ਜਾਈ ਜਹਾੰ ਜਨ੍ਮ ਹਰਿ ਭਕ੍ਤ ਕਹਾਈ || ੩੪ ||
ਔਰ ਦੇਵਤਾ ਚਿਤ੍ਤ ਨ ਧਰਈ ਹਨੁਮਤ ਸੇਈ ਸਰ੍ਵ ਸੁਖ ਕਰਈ || ੩੫ ||
ਸੰਕਟ ਕਟੇ ਮਿਟੇ ਸਬ ਪੀਰਾ ਜਪਤ ਨਿਰਨ੍ਤਰ ਹਨੁਮਤ ਬਲਬੀਰਾ || ੩੬ ||
ਜਯ ਜਯ ਜਯ ਹਨੁਮਾਨ ਗੋਸਾਈਂ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੋ ਗੁਰੁਦੇਵ ਕੀ ਨਾਈਂ || ੩੭ ||
ਜੋ ਸਤ ਬਾਰ ਪਾਠ ਕਰ ਕੋਈ ਛੂਟਈ ਬਨ੍ਦਿ ਮਹਾਸੁਖ ਹੋਈ || ੩੮ ||
ਜੋ ਯਹ ਪਾਠ ਪਢੇ ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਹੋਯ ਸਿਦ੍ਧਿ ਸਾਖੀ ਗੌਰੀਸਾ || ੩੯ ||
ਤੁਲਸੀਦਾਸ ਸਦਾ ਹਰਿ ਚੇਰਾ ਕੀਜੈ ਨਾਥ ਹ੍ਰਦਯ ਮੰਹ ਡੇਰਾ || ੪੦ ||
ਦੋਹਾ
ਪਵਨ ਤਨਯ ਸੰਕਟ ਹਰਨ ਮੰਗਲ ਮੂਰਤਿ ਰੂਪ |
ਰਾਮ ਲਖਨ ਸੀਤਾ ਸਹਿਤ ਹ੍ਰਦਯ ਬਸਹੁ ਸੁਰ ਭੂਪ ||
ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਦਾ ਪਾਠ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ
ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਦਾ ਪਾਠ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲੋਕ ਇਸਨੂੰ ਮੰਗਲਵਾਰ, ਸ਼ਨੀਚਰਵਾਰ ਜਾਂ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉਠ ਕੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਕੇ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਦੇ ਲਾਭ
ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨ ਨਾਲ ਕਈ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ: ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਨ ਸ਼ਾਂਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਵਿਚਾਰ ਦੂਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ: ਹਨੁਮਾਨ ਜੀ ਦੀ ਵੀਰਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਲੈ ਕੇ ਆਤਮਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਧਦਾ ਹੈ।
- ਸਫਲਤਾ: ਭਗਵਾਨ ਹਨੁਮਾਨ ਜੀ ਨੂੰ ਵਿੱਘਨਹਰਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਭਯ ਦਾ ਨਾਸ: ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨ ਨਾਲ ਭਯ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਦੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਆਰੋਗਤਾ: ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਦਾ ਪਾਠ ਕਰਨ ਨਾਲ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਚੰਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਨਤੀਜਾ
ਹਨੁਮਾਨ ਚਾਲੀਸਾ ਭਗਤੀ, ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਾ ਅਦਭੁਤ ਸੰਗਮ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨਿਯਮਿਤ ਪਾਠ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।